Stagnacja – zjawisko, które dotyka wiele polskich firm, szczególnie w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Na pierwszy rzut oka może wydawać się, że wszystko jest w porządku – firma działa, zyski są stabilne, a klienci wracają. Jednak pod tą pozorną równowagą kryje się ryzyko: brak rozwoju, przestarzałe technologie, wypalenie zespołów i powolna erozja pozycji rynkowej. To scenariusz, którego można uniknąć, jeśli tylko zidentyfikuje się przyczyny i podejmie odpowiednie działania.
Dlaczego polskie firmy popadają w stagnację?
Mikrozarządzanie i brak adaptacji w MŚP
Mikrozarządzanie to jedno z najbardziej destrukcyjnych zjawisk w małych i średnich firmach. Wielu przywódców, którzy przez lata budowali swoje przedsiębiorstwa, staje się jedyną „alfą i omegą” w organizacji. Silni szefowie, z upływem czasu, nie tylko nie oddają kontroli, ale także coraz mocniej opierają się na starych, często już nieefektywnych sposobach działania. Często szukają winy za obecny pogarszający się stan organizacji w czynnikach zewnętrznych.
Czynniki prowadzące do stagnacji:
- Starzenie się metod zarządzania: Wraz z wiekiem właścicieli zmniejsza się ich otwartość na nowe technologie, podejścia i narzędzia.
- Brak automatyzacji: Firmy, które przez lata działały na starych maszynach, programach i systemach, nie inwestują w modernizację, co prowadzi do narastającego długu technologicznego.
- Utrata talentów: Proaktywne, innowacyjne osoby szybko opuszczają takie firmy, czując, że nie mają przestrzeni na rozwój. Na ich miejsce trafiają osoby „dopasowane do kultury silnego szefa”, co cementuje stagnację.
2. Proceduralność i biurokracja w dużych firmach
W większych organizacjach stagnacja ma często inne podłoże. Z biegiem lat struktury stają się coraz bardziej złożone, a firmy zaczynają funkcjonować w rytmie narzuconym przez procedury. Procedury, które początkowo miały usprawnić działanie, zaczynają tworzyć biurokratyczne bariery, hamujące podejmowanie decyzji i wdrażanie innowacji.
Efekty narastającej hierarchii:
- Awans do poziomu niekompetencji: Zjawisko, w którym pracownicy osiągają stanowiska przewyższające ich kompetencje, prowadząc do obniżenia efektywności organizacji.
- Wydłużające się procesy decyzyjne: Każda decyzja wymaga zatwierdzenia przez kilka szczebli hierarchii, co opóźnia wdrażanie zmian.
- Brak elastyczności: Złożone procedury uniemożliwiają szybkie reagowanie na zmieniające się warunki rynkowe.
Co jest potrzebne, aby dokonać zmiany?
1. Głębokie zmiany w kulturze organizacyjnej
Stagnacja nie wynika tylko z przestarzałych narzędzi czy procedur – jej korzenie tkwią w kulturze organizacyjnej. Bez zmiany na poziomie wartości, przekonań i zachowań ludzi w organizacji, wszelkie inne działania będą jedynie kosmetyką.
2. Praca 1:1 z liderami
Transformacja kultury organizacyjnej zaczyna się od lidera firmy. Bez jego osobistej zmiany, żaden projekt naprawczy nie przyniesie trwałych rezultatów. Praca z liderem powinna obejmować:
- Zrozumienie własnych ograniczeń: Często kluczowym problemem jest sam lider – jego sposób myślenia, przekonania czy brak zaufania do zespołu.
- Rozwijanie nowych kompetencji: Umiejętność delegowania, budowania zespołów i podejmowania decyzji w oparciu o dane, a nie intuicję.
- Budowanie świadomości: Praca nad tym, aby lider zrozumiał wpływ swoich działań na kulturę organizacyjną i wyniki firmy.
Jakie działania mogą pomóc firmom wyjść ze stagnacji?
- Audyt kultury organizacyjnej: Zidentyfikowanie kluczowych problemów i barier, które hamują rozwój firmy.
- Automatyzacja procesów: Inwestycje w nowoczesne narzędzia, które usprawniają działanie firmy, zwiększają efektywność i eliminują zbędne procesy.
- Przebudowa struktury: Zredukowanie nadmiarowych szczebli hierarchii i uproszczenie procesów decyzyjnych.
- Budowanie kultury innowacji: Tworzenie środowiska, w którym pracownicy mają przestrzeń na testowanie nowych pomysłów i wdrażanie ulepszeń.
- Szkolenia dla liderów: Rozwijanie kompetencji zarządczych i budowanie świadomości na temat roli kultury organizacyjnej w wynikach firmy.
Dlaczego warto działać teraz?
Stagnacja to stan, który nie naprawia się sam. W zmieniającym się szybko środowisku jedynie pogłębia się dług technologiczny. Im dłużej firma tkwi w przeciętności, tym trudniej jest dokonać zmiany. Inwestycja w kulturę organizacyjną, liderów i nowoczesne narzędzia to klucz do sukcesu w zmieniającym się świecie biznesu.
Nie czekaj na moment kryzysu – zacznij działać już dziś.
